Dach retencyjny – co to jest? Odzyskiwanie wody i inne zalety dachów retencyjnych!

Funkcja dachu retencyjnego

Dach retencyjny (inaczej nazywany dachem błękitnym lub niebieskim) magazynuje wodę opadową (retencjonuje ją) w specjalnie przystosowanej warstwie retencyjnej oraz opóźnia spływanie deszczówki z pokrycia dachowego.

Poprzez gromadzenie wody deszczowej i stopniowe uwalnianie jej do atmosfery, dachy retencyjne odciążają systemy kanalizacji deszczowej oraz ogólnospławnej. Trafia do nich mniej opadów, co zmniejsza ryzyko przepełnienia. Dotyczy to szczególnie intensywnych ulew, w trakcie których systemy te muszą przyjmować bardzo dużą ilość deszczówki w bardzo krótkim czasie.

Podstawowa funkcja dachu retencyjnego to zatem poprawa efektywności odpływu opadów z powierzchni budynku – ale nie jedyna. Równie istotne jest bowiem nawilżanie atmosfery podczas okresów suszy. Dachy retencyjne umożliwiają ponadto ponowne wykorzystanie deszczówki, która w obliczu postępujących zmian klimatu przestaje być traktowana jako ściek, a zaczyna: jako zasób wtórny.

Znaczenie retencjonowania wód opadowych na dachach płaskich

Warstwa retencyjna wykorzystywana jest przede wszystkim na dachach płaskich (ale nie wyłącznie). Tradycyjne wpusty, czyli punktowe odpływy, które są w przypadku takich dachów odpowiedzialne za odprowadzanie nadmiaru wody, przestają być wystarczające przy nasilających się problemach z ekstremalnymi opadami deszczu. Potrzeba czegoś więcej, rozwiązania bardziej efektywnego oraz skutecznego – i tu odpowiedzią są właśnie dachy retencyjne.

Wysoka chłonność, a przy tym szczelność konstrukcji dachu retencyjnego sprawiają, że dach działa trochę jak zbiornik wody. Umożliwia gromadzenie jej bez narażenia budynku na zalanie. Zielone dachy mogą zatrzymać od 15 % do 90 % wody opadowej z jednego opadu w danym miejscu. Woda gromadzi się w warstwie retencyjnej poprzez spiętrzenie, wpusty są podniesione, a woda odprowadzana poprzez przelewanie się z warstwy retencyjnej.

Dach retencyjny a zielony dach – czym się różnią?

Opis dachów retencyjnych można łatwo pomylić z całkiem już w Polsce popularnymi zielonymi dachami. To jednak dwa odmienne systemy gospodarowania wodą opadową, choć dachy retencyjne stanową świetne uzupełnienie tych zielonych. OK, ale czym tak właściwie się różnią? Metodą działania.

Dachy zielone mają za zadanie częściowo zatrzymywać wodę opadową w warstwie wegetacyjnej oraz drenażowej. Dzięki temu następuje spowolnienie odpływu wód. Dach retencyjny ma dodatkowy element retencyjny (spiętrzający), dzięki któremu możemy zatrzymać znacznie więcej wody niż w standardowym dachu. Umożliwiają ponadto wykorzystanie deszczówki w wybrany sposób. Bo ich istotną cechą jest gromadzenie wody, a nie tylko jej zatrzymanie do momentu wyparowania, jak w przypadku dachów zielonych.

W przypadku dachów retencyjnych gospodarowanie wodą opadową jest zatem bardziej efektywne. Nie ogranicza się do oddania deszczówki z powrotem do atmosfery – może posłużyć do bieżących potrzeb, jak np. spłukiwanie toalety. A połączenie tych dwóch systemów zarządzania wodą opadową, a więc wykorzystanie zielonych dachów retencyjnych, wiąże się z szeregiem korzyści.

Retencjonowanie wód opadowych z dachem retencyjnym – jak może pomóc?

Zalety zielonego dachu retencyjnego, czyli wzbogaconego o warstwę retencyjną, są naprawdę znaczące. Wykorzystywanie tego typu instalacji, szczególnie w przypadku obszarów gęsto zabudowanych (np. na nowych, bardzo dużych osiedlach deweloperskich, szeregach biurowców czy w centrach miast), przynosi korzyści zarówno dla klimatu, jak i użytkowników nieruchomości:

• Ograniczenie zjawiska miejskiej wyspy ciepła

Miejska wyspa ciepła to zjawisko, w przypadku którego dochodzi do występowania wyższej temperatury powietrza w miastach, niż na terenach niezabudowanych. Powstaje ono między innymi w wyniku zabudowywania gleby czy usuwania terenów zielonych na rzecz betonu i innych powierzchni sztucznych, które silnie się nagrzewają w trakcie upałów i oddają energię cieplną do otoczenia.

Do występowania zjawiska miejskiej wyspy ciepła przykłada się również obniżone przewietrzanie powierzchni: wiatr jest blokowany między innymi przez budynki. Nie mniejsze znaczenie ma ogrzewanie nieruchomości czy intensywny ruch samochodowy.

Retencjonowanie wód opadowych z zielonym dachem retencyjnym może w pewnym stopniu ograniczać występowanie zjawiska miejskiej wyspy ciepła. Stopniowe uwalnianie do atmosfery zgromadzonej deszczówki ochładza (nawet do 3°C) i nawilża powietrze.

Co więcej, roślinność na dachu retencyjnym w większym stopniu odbija promieniowanie słoneczne, niż je pochłania, w odróżnieniu od klasycznego, sztucznego pokrycia dachowego. W efekcie dach mniej się nagrzewa, a tym samym: nie oddaje nadmiaru ciepła do atmosfery i wnętrza budynku. Dzięki temu też klimatyzacja w budynkach może pracować mniej intensywnie.

• Ograniczenie ryzyka powodziowego

Kwestia, którą podjęliśmy już w poprzedniej części artykułu – podsumujemy więc wskazane wcześniej informacje. Ponieważ dachy retencyjne gromadzą wodę opadową, to zmniejszają ilość deszczówki trafiającej do systemów kanalizacji deszczowej i ogólnospławnej. Dzięki temu obniżają ryzyko podtapiania terenów, które występuje, gdy do kanalizacji dostanie się za dużo wody w zbyt krótkim czasie (w trakcie ekstremalnych opadów deszczu).

Ograniczenie ryzyka powodziowego przy wykorzystywaniu dachów retencyjnych wynika również z tego, że mniej wody deszczowej trafia do rzek, jezior i innych naturalnych/sztucznych zbiorników wodnych. Zmniejsza to ryzyko podnoszenia się poziomu wód ponad poziom terenu w trakcie deszczów nawalnych.

• Wykorzystanie wód opadowych a susze

Jak wskazuje dr. inż. Katarzyna Wartalska z Katedry Wodociągów i Kanalizacji na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej, w najbliższym czasie nie należy obawiać się w Polsce braku wody w kranach spowodowanego suszą. Zaznacza jednak, że problem z zasobami wodnymi zaczyna się pojawiać, choć jeszcze nie na aż tak ekstremalnym poziomie. Wyjaśnia, że zasoby przypadające na jednego mieszkańca są w Polsce ok. trzykrotnie niższe od średnich zasobów europejskich. Podkreśla również konieczność szukania alternatyw dla poboru wody, by już teraz oszczędzać zasoby.

Magazynowanie wody opadowej oraz jej wykorzystywanie np. do spłukiwania toalet może pozytywnie wpłynąć na ograniczenie poziomu kurczenia się zasobów wody. Jak podkreśla dr. inż. Katarzyna Wartalska, retencja wody deszczowej może uzyskiwać oszczędności wody użytkowej nawet na poziomie 55 proc.

• Zwiększenie bioróżnorodności

Dachy retencyjne zielone, a więc pokryte roślinnością, mają spore znaczenie dla bioróżnorodności biologicznej terenów miejskich. Dotyczy to szczególnie tzw. intensywnych dachów zielonych, które można nazwać po prostu rodzajem ogrodu. Dachy intensywne może porastać wiele gatunków kwiatów, ziół, krzewów czy nawet drzew. Zróżnicowana roślinność na dachu jest doskonałym środowiskiem dla owadów, takich jak pszczoły i motyle, a co więcej, może stanowić schronienie dla ptaków.

A nie da się ukryć – w przestrzeni miejskiej jest obecnie coraz mniej odpowiednich warunków do życia dla gatunków innych, niż ludzki.

• Poprawa jakości powietrza

Roślinność na dachu retencyjnym ma jeszcze jedną, ogromną zaletę. Tak, jak w naturze, może mieć zdolność do pochłaniania różnego rodzaju zanieczyszczeń powietrza. Filtruje zawieszone w nim pyły i gazy, a tym samym przyczynia się do poprawy jakości powietrza w mieście – co może dotyczyć również palącego problemu smogu. Co więcej, roślinność na dachu przetwarza dwutlenek węgla w tlen.

• Zmniejszenie poziomu miejskiego hałasu

Szacuje się, że zielone dachy retencyjne mogą zapewniać izolację akustyczną na poziomie nawet 8 dB. Roślinność na dachu oraz sama jego konstrukcja odbija i pochłania część fali dźwiękowych, dzięki czemu wykorzystanie dachów retencyjnych umożliwia obniżenie poziomu hałasu generowanego np. przez ruch uliczny. Zarówno tego odczuwalnego w przestrzeni miejskiej, jak i wewnątrz budynków.